mimaride gün ışığı

Gün ışığı sürekli olarak değişir.Buna karşın diğer mimari elemanlar kesin olarak belirlenebilir.Gün ışığı sabahtan akşama günden güne hem yoğunluk hem renk bakımından farklılık gösterir.Aynı oda duvarlarındaki açıklıkların boyutlarının ve yerleşimlerinin değişmesi sonucu farklı izlenimler verebilir.Açıklıkların boyutlarının ve yerleşimlerinin değişmesinden doğan kendimizi aydınlatma açısından gruplandırabileceğimiz üç tip mekanla sınırlayacağız;aydınlık açık mekan,tepeden ışık alan mekan ve en tipik olarak da yan tarafından ışık alan mekan.
Işığın her yönden girdiği açık mekana tarih boyunca çeşitli çağlarda özellikle sıcak iklimli ülkelerden örnekler bulabiliriz.Bu tip mekan güneşten korunmak amacıyla sütunların üstüne yerleştirilen bir çatıdan oluşur.Farklı dönemlerde mimarlar kapalı mekanlarda bu çeşit bir aydınlatma elde etmeye çalışmışlardır.Günümüzde bu tür mekanları yaratmak için daha fazla imkan olduğu halde az rastlanılmaktadır.Çoğu kimse için kusursuz ışık yalnızca bol ışık anlamına gelir.Bir şeyi yeterince iyi görmezsek daha fazla ışık isteriz çoğu zaman yeterli olmaz çünkü ışığın niceliğinden çok niteliği önemlidir.
Eğer ışık,kabartıları olan bir yüzeyin üstüne dik düşerse,minimum gölge ve ona bağlı olarak da minimum etki oluşturur.Eğer aydınlatılan cisim ışık yandan gelecek şekilde döndürülürse hem üç boyutluluk hem de dokusal etki açısından iyi bir izlenim veren nokta bulunabilir.
Üstü kapalı ve yanları açık olan mekanın karşıtı yanları kapalı ve üstü açık olan mekandır.Değişik yerlerinde farklı ışık etkileri sunar.Buna karşın üstü açık mekan ışık her yerde aynı derecede iyi olacak şekilde planlanabilir.Tepeden aydınlatılan ve geri kalan kısmı tümüyle kapalı iç mekanın en güzel örneği Roma'daki Pantheon'dur.Bizde en derin izlenimi yaratan herhangi bir kesit çizimi değil,içeri girildiğinde insanı çepeçevre saran büyük mimari hacimdir.Pantheon'un önündeki peristil çatının altındaki karanlık boşlukta kaybolan dar sütunları ile etkileyici bir yükseklikte gözükür.Kubbe hacmi sınırlamaz aksine onu genişletir ve yükseltir.Bu muhteşem iç mekan farklı yapılarda kopya edilmiş fakat tepedeki açıklık genişletildiğinde ya da duvara yeni açıklıklar eklendiğinde tüm denge ve uyum bozulmuştur.
Üstü kapalı ve yanları açık olan mekanın karşıtı yanları kapalı ve üstü açık olan mekandır.Değişik yerlerinde farklı ışık etkileri sunar.Buna karşın üstü açık mekan ışık her yerde aynı derecede iyi olacak şekilde planlanabilir.